In onze analyse van de verkiezingsprogramma’s van de partijen gaven we al aan dat de N-VA een verbod wil op de vernietiging van onverkochte, herbruikbare, herstelbare, recycleerbare en recupereerbare goederen, en zo staat het ook in het regeerakkoord. Dit zal effect hebben op heel wat sectoren, met de textiel- en elektronicasector als schoolvoorbeelden.

Anno 2024 worden er namelijk veel producten op de markt gebracht die van zo’n lage kwaliteit zijn of expres kapot gaan, dat ook dit wetgevend initiatief kan worden omzeild. Deze maatregel richt zich op het einde van de keten, maar kan toch een goed signaal zijn daar het bedrijven aanspoort betere producten te ontwerpen die in de kringloop kunnen blijven. Hiervoor kan het inzetten op ecodesign een goede strategie zijn. Een signaal dat wordt versterkt door de invoer van de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor textiel en PFAS-houdende producten. Wat deze UPV’s precies zullen inhouden, zal duidelijk worden bij de effectieve opstelling, maar het feit dat het woord ‘ecodesign’ slechts één keer in hetzelfde akkoord wordt genoemd, geeft niet veel ruimte voor hoge verwachtingen.

In het kort: een UPV verplicht producenten om verantwoordelijkheid te nemen voor de producten die ze op de markt brengen, van begin tot einde van de levensduur. Dit resulteert in de terugname van een product, zodat het terug in de kringloop kan worden gebracht. Een UPV wordt ingesteld voor materialen met een bepaalde impact. Omdat de kringloop het beste gesloten kan worden door samen te werken, wat de logistiek ten goede komt, schakelen bedrijven producentenorganisaties in, met Bebat, Fostplus en Recupel als bekende voorbeelden voor batterijen, verpakkingen en elektro. Als het wettelijke kader van begin af aan goed zit, bijvoorbeeld door ook te focussen op ecodesign en terugname met voldoende ambitieuze herstel- en recyclagedoelstellingen, kan dit een game changer zijn om de kringloop te sluiten.

Deze maatregel wordt tot op heden door een deel van het bedrijfsleven niet enthousiast ontvangen, met name door de verpakkingsindustrie, die liever focust op het einde van de keten. Deze industrie wordt in het regeerakkoord specifiek genoemd: de inzamel- en recyclagecijfers van Fostplus zullen beter worden gecontroleerd. Dit is een enorme winst, omdat de sector hun zogenaamd hoge inzamel- en recyclagecijfers vaak gebruikt als argument om geen actie te ondernemen aan het begin van de keten, om zo afval te voorkomen. Denk maar aan de statiegelddiscussie. Volgens de industrie is statiegeld niet nodig omdat Vlaanderen al goed inzamelt, en daarmee houden ze de invoer van statiegeld of andere initiatieven om zwerfvuil en overmatige verpakkingen te verminderen tegen.