De CSRD oftewel de Corporate Sustainability Reporting Directive is een ambitieus stukje regelgeving binnen de Europese Green Deal. De richtlijn die in 2023 in gang is getreden heeft als doel transparantie te creëren over de werking van grote bedrijven op vlak van mens en milieu. Door hier wetgeving voor te maken beoogt de Europese Unie bedrijven en hun duurzaamheidsstrategieën inzichtelijker te maken. Dit verloopt via de ESRS oftewel European Sustainability Reporting Standards. Deze standaarden zijn technische verplichtingen waarover moet worden gerapporteerd. De thema’s variëren op vlak van milieu (E): klimaat, biodiversiteit, circulaire economie, vervuiling, water  tot het sociale aspect (S): werknemers door heel de waardeketen, gemeenschappen en klanten.

Waar met veel gezucht naar deze nieuwe regelgeving wordt gekeken, kijkt MUCE graag naar de positieve kant. Zo zorgt de CSRD voor een gelijk speelveld daar alle bedrijven op eenzelfde manier moeten rapporteren. Op termijn zouden de rapporteringskosten zelfs om laag moeten gaan vanwege uniformisering. Dit creëert op haar beurt ook weer transparantie voor verschillende stakeholders wat de uitbouw van de Europese Green Deal ten goede komt om richting een duurzame markt te evolueren. Finaal kan opgemerkt worden dat  bedrijven die nog altijd niet mee zijn met duurzaam ondernemen, dat de CSRD met haar ESRS een prima kader biedt om zich te laten inspireren. Dat kader focust ook op de circulaire economie en de sociale aspecten van duurzaamheid. Twee thema’s die voor MUCE heel belangrijk zijn en hand in hand gaan.

Wanneer MUCE naar het circulair aspect kijkt binnen de CSRD zien we dat er op meer wordt gefocust dan de gebruikelijke zaken zoals afvalmanagement. Zo wordt er onder ESRS E5.4 gekeken naar de instroom van grondstoffen. Door hier data over te verzamelen kan worden gemonitord of de circulaire strategieën die worden ingevoerd wel effectief zijn. Als bedrijf kan je namelijk prima eigen productie afval recycleren en je grondstoffen vervangen door biobased materialen. Maar dat verandert niet noodzakelijk iets aan de kern van de zaak: minder en beter produceren. Door in kaart te brengen wat er in en uit het bedrijf gaat, komt hier al een eerste zicht op. Dit doel wordt een stapje eerder duidelijk. Onder ESRS E5.3 wordt namelijk gevraagd te rapporteren over circulair productontwerp, materiaalgebruik en het minimaliseren van primaire grondstoffen. Er wordt gevraagd het onderwerp af te sluiten door de doelen van je bedrijf te positioneren binnen de afvalhiërarchie. Hiervoor wordt onder ESRS E5.2 bijvoorbeeld gevraagd om inzicht te geven in de vooropgestelde circulaire businessmodellen en strategieën zoals het verlengen van de levensduur, herstel, hergebruik en refurbishment. Dit zijn allemaal zaken die MUCE aanmoedigt daar deze overeenkomen met onze visie op de circulaire economie.

Het sociale aspect van de CSRD spreidt zich over meerdere thema’s. Van S1 met de eigen werknemers, S2 tot arbeiders in de waardeketen, S3 invloed op (inheemse) gemeenschappen en S4 klanten en eindgebruikers. In alle vier de thema’s komen belangrijke aspecten zoals veiligheid op het werk, eerlijke lonen, sociaal dialoog, vrijheid om samen te komen en te onderhandelen, mensenrechten, gendergelijkheid, diversiteit en inclusie aan bod. Wat goed is om terug te lezen is dat kinderarbeid, slavernij, privacy, het tijdig toegankelijk maken van informatie en goed wonen ook worden opgenomen. 

Waar het echt leuk wordt is dat S3 focust op hoe bedrijven gemeenschappen beïnvloeden door hun aanwezigheid en activiteiten. Zo zullen bedrijven niet alleen moeten rapporteren over hoe ze die gemeenschappen beïnvloeden, maar ook hoe ze die negatieve impact verminderen en ze de mening van de gemeenschappen zelf in acht nemen en zelfs verwerken in hun activiteiten. Daarvoor moet zelfs gerapporteerd worden in welk stadium, de frequentie en via welke processen de gemeenschappen worden betrokken. Hier losjes over rapporteren gaat niet meer want er wordt zelfs gevraagd naar de functie en rol van de meest seniore medewerker die hier mee bezig is.

Hoe de rapportering over al deze aspecten tot uiting zal komen is nog even afwachten. Zo is voor grote Europese bedrijven zoals banken en verzekeraars het eerste rapportagejaar pas dit jaar en worden die cijfers pas volgend jaar in 2025 verwacht. Andere grote bedrijven en niet-Europese bedrijven zullen pas in 2026 moeten rapporteren over 2025 en grote KMO’s zullen pas in 2027 over 2026 moeten rapporteren. 

Het mooie aan de CSRD is dat verschillende soorten stakeholders zich kunnen verhouden tot deze wetgeving. Van kleine KMO’s die weten dat zij ook zullen moeten rapporteren aan grotere bedrijven opdat zij kunnen voldoen aan regelgeving tot middenveldorganisaties die toegang hebben tot transparante informatie en weten waarover de dialoog gevoerd kan worden. Zelfs de kritische burger heeft met de CSRD een basis om kritische vragen te stellen. Zo vraagt S4 zelfs van bedrijven om met consumenten in gesprek te gaan over hun producten en diensten. 

De creatie van dialoog is heel belangrijk. Niet alleen voor de opbouw van het vertrouwen van de consument maar ook omdat de consument steeds kritischer wordt en zelf op zoek gaat naar informatie. Er zijn tal van voorbeelden van goede bedoelingen van een bedrijf en de negatieve impact die weg wordt gemoffeld waar de consument en burger alsnog achter komen. Vaak met imagoschade tot gevolg. Heel wat bedrijven zetten in op elektrificatie met bijbehorende batterijen om zo fossiele brandstoffen uit te faseren. Dit is super, maar hoe helpen die bedrijven gemeenschappen in lageloonlanden met veilige en eerlijke arbeidsvoorwaarden waar kinderen niet in kobaltmijnen moeten werken (S2)? Welke maatregelen worden genomen om het dumpen van chemisch afval (E2) te voorkomen? Een ander dankbaar voorbeeld zijn bedrijven zoals Garden Gourmet en Carrefour met vestigingen in bezette gebieden zoals Palestina. Ookal verkoop je een duurzamer product zoals plantaardige voeding. Hoe legitimeren bedrijven hun ecologische activiteiten tegen sociale activiteiten die niet voldoen aan de basis van mensenrechten? Organisaties zoals BDS (Boycot, Divest, Sanction) trachten consumenten zo in te lichten over de negatieve impact die bedrijven in de schaduw trachten te houden. 

De CSRD verplicht bedrijven een materialiteitsanalyse te maken. Op deze manier breng je als bedrijf niet alleen in kaart hoe je bedrijf de buitenwereld impacteert, maar ook hoe externe factoren het bedrijf impacteren. Mistoestanden kunnen niet in één keer worden weggewerkt, maar de dit soort kaders moeten wel perspectief bieden om eigen werking effectief te verduurzamen. Monitoring, verantwoordelijkheid en transparante communicatie moeten dus leiden tot een holistische duurzaamheidsstrategie. 

Hoe gaat MUCE om met de CSRD? Door stakeholderbetrokkenheid te creëren door middel van cultuur. MUCE tracht door culturele activiteiten de kloof tussen burgers, bedrijven, overheden en kennisinstellingen te verkleinen. Uit onze activiteiten leren we vaak dat deze stakeholders een verschillende taal spreken, over andere kennis beschikken en zich situeren in verschillende leefwerelden wat allemaal bijdraagt aan perspectieven die nooit uitwisselen en zo nooit draagvlak vormen voor de nodige duurzame transities. Dit vindt niet alleen plaats tussen bedrijven en burgers maar ook binnen bedrijven en hun werknemers zelf. Wanneer die verschillende perspectieven wel worden gevaloriseerd kan dit bijdragen aan het verbeteren van duurzame producten en diensten maar ook vertrouwen.